سامانه http://Budgetparticipatif.paris.fr/bp/، به عنوان یکی از سامانه‌های معروف بودجه‌ریزی مشارکتی در جهان شناخته می‌شود. این سامانه برای مشارکت شهروندان در فرایند بودجه‌ریزی بخشی از بودجه‌ی سالانه شهر پاریس و بخش‌های اطراف آن طراحی شده و از سال 2014 شروع به کار کرده است. به صورت میانگین، هرساله، نزدیک به 5 درصد بودجه‌ی سالانه شهر پاریس از این طریق تخصیص داده شده است. در واقع چیزی در حدود نیم میلیارد یورو در طی این سال‌ها (2014 تا 2019) توسط این سامانه و بوسیله شهروندان به پروژههای مختلف تخصیص داده شده است. تنها در سال 2017 نزدیک به 2500 پروژه در این سایت پیشنهاد شده است. با توجه به آمارهای موجود، به جرأت می‌توان گفت که بودجه‌ریزی مشارکتی در پاریس، بزرگترین مورد در این زمینه در جهان است.
حوزه‌های فعالیت Budget participative Paris
در این سامانه، پروژه‌ها از حوزه‌های مختلفی ایجاد و مصوب شده‌اند. حوزه‌های فعالیت این سامانه به شرح زیر است:
فرآیند بودجه‌ریزی مشارکتی در این سامانه
بودجه‌ریزی مشارکتی در پاریس یک فرآیند سالانه است. از ابتدای هر سال فرآیند تعریف و پیشنهادهای پروژه‌ها شروع شده و سپس در پایان سال، با رای‌گیری حضوری در مجامع مشخص شده در شهر پاریس، و مشخص شدن پروژههای برنده شده و شروع رسمی اجرای پروژه، پایان می‌پذیرد. به صورت ساده این فرآیند مطابق با شکل زیر است:
در ادامه‌ی این بخش هرکدام از این مراحل را بررسی می‌کنیم.
مرحله‌ی اول: ارسال و ثبت پروژههای پیشنهادی
در مرحله‌ی اول، که در ماه‌های ژانویه و فوریه هر سال انجام می‌شود، هر شهروند مقیم پاریس می‌تواند در این وب‌سایت، پروژه‌ی پیشنهادی خود را ثبت کند. هیچگونه پیش‌شرط سنی یا ملیتی برای ثبت پروژه وجود ندارد. در واقع همه‌ی کسانی که در این شهر زندگی می‌کنند (و همچنین مناطقه حومه‌ای آن که این سامانه از آن حمایت می‌کند) می‌توانند پروژههای پیشنهادی خود را ارائه کنند. افراد می‌توانند نقطه‌ی دقیق پروژه را روی نقشه مشخص کنند و سایر مشخصات آن را یادداشت کنند، همچنین می‌توانند عکس مربوطه را نیز بارگذاری کنند. هر پروژه‌ی پیشنهادی، می‌بایست چهار شاخص زیر را داشته باشد:
- به دنبال منفعت عمومی باشد.
- در صلاحیت شهر و مسئولان شهر پاریس باشد.
- به عنوان بودجه سرمایه‌گذاری مطرح شود و نه هزینه‌ی عملیاتی
- توسط یک پاریسی (ساکن پاریس) بارگذاری شده باشد چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی.
پس از ثبت پروژه، این سامانه، داشبوردی از وضعیت پروژه در اختیار شخص ارائه‌کننده آن قرار می‌دهد. این داشبورد مراحل طی شده توسط این پروژه را به اطلاع شخص می‌رساند.
مرحله‌ی دوم: بررسی و مطالعه پروژه‌ها
در مرحله‌ی دوم که از ماه مارس میلادی تا می به طول می‌انجامد، همه‌ی پروژههای ثبت شده توسط مسئولان مربوطه بررسی و مطالعه می‌شوند. همچنین دیگر شهروندان نیز در این مرحله می‌توانند نظرات و مشاوره‌های خود را در سایت اعلام کنند. هر پروژه‌ای که چهار معیار مشخص شده در مرحله‌ی قبل را نداشته باشد، از گردونه‌ی رقابت خارج می‌شود.
سپس هر پروژه به لحاظ اینکه به صورت فنی قابل اجراست امکان سنجی می‌شود و در نهایت تعداد محدودی از این پروژه‌ها به مرحله‌ی سوم راه پیدا می‌کنند.
به عنوان مثال، تصویر روبرو، یکی از پروژه‌هایی را نشان می‌دهد که قابلیت اجرا شدن را ندارند.
مرحله‌ی سوم: ساخت و کار بر روی پروژه‌ها با همکاری همدیگر و گروه‌بندی پروژه‌ها
معمولا هر ساله، 2000 پروژه در این وب‌سایت ثبت می‌شود. از این بین، تنها 500 پروژه به مرحله رای‌گیری در سپتامبر می‌رسد. پس از مرحله‌ی بررسی و مطالعه پروژه‌ها، مرحله‌ای آغاز می‌شود که در آن با همکاری افراد و گروه‌های مختلف، این پروژه‌ها دقیق‌تر و علمی‌تر می‌شوند. این مرحله از ماه ژوئن تا سپتامبر به طول می‌انجامد. به عنوان مثال، همانگونه که در تصویر زیر نیز مشخص است، گروه‌های مختلف در یک مکان مشخص، دور هم جمع شده و روی پروژههای مشخص شده کار و گفتگو می‌کنند. معمولا، شهردار مناطق مختلف و همچنین اعضای منتخب شورای شهر و سازمان‌های مردم‌نهاد نیز در این جمع‌ها حضور یافته و به پیشبرد کار، کمک خوبی می‌کنند. این مرحله به قوام پیشنهادهای مطرح شده کمک شایانی کرده و آن را صرفا از حالت ایده به یک پروژه با مشخصات علمی خود نزدیک می‌کند. پس از تدقیق پروژه‌ها، معمولا مرحله‌ی گروه‌بندی آنها آغاز می‌شود. پروژههای مشابه در یک گروه قرار می‌گیرند.
مرحله‌ی چهارم: رای‌دهی به پروژه‌ها
در مرحله‌ی چهارم که در ماه سپتامبر میلادی انجام می‌شود، برای پروژههای منتخب که تمامی مراحل قبل را طی کرده‌اند، رای‌گیری انجام می‌شود. دو راه برای رای‌گیری وجود دارد:
- رای‌گیری دیجیتالی و از طریق سامانه
- رای‌گیری حضوری و از طریق مراکز مشخص شده در شهر پاریس.
اشخاص یا گروه‌هایی که پروژههای آنها از مراحل قبل عبور کرده می‌توانند کمپین‌های تبلیغاتی خود را برای جمع‌آوری آراء در این زمینه شروع کنند. هر شهروند پاریس (جدای از اینکه چه ملیتی دارد) می‌تواند در این رای‌گیری شرکت کند. همچنین افراد تنها می‌توانند یکبار و به یک پروژه و همچنین برای یک منطقه (پروژههای بزرگ مربوط به شهر پاریس و یا پروژههای مربوط به یک منطقه از پاریس) رای بدهد. تصویر مربوطه، به عنوان تجمع برای رای‌گیری پروژه‌ها مطرح شده است.
مرحله‌ی پنجم: اجرای پروژههای برنده شده
پس از رای‌گیری انجام شده، پروژه‌هایی که حدنصاب لازم را کسب کرده باشند، به مرحله‌ی اجرا راه پیدا می‌کنند. از این پس، شورای شهر و شهرداری پاریس موظف به اجرای پروژه هستند.
این پروژه نیز در کنار سایر پروژههای شهر پاریس قرار گرفته و مانند سایر پروژه‌ها باید در مدت مشخص شده اجرا شوند. در ماه دسامبر میلادی، تامین مالی این پروژه توسط شورای شهر پاریس انجام می‌شود. در ماه ژانویه سال بعد، اجرای پروژه شروع می‌شود. سپس می‌توان با استفاده از این سامانه، مراحل پیشرفت این پروژه را نیز مشاهده کرد. این بخش با عنوان “Monitoring of achievements” در سامانه شناخته می‌شود که وضعیت همه‌ی پروژه‌ها در آن آمده است.
در تصویر پایین نیز می‌توان یکی از پروژههای اتمام یافته با استفاده از فرآیندهای این سامانه را مشاهده کرد که تابلو اطلاع‌رسانی مربوط به آن نیز نصب شده است.
چه نوع بودجه‌ریزی از طریق این سامانه انجام می‌شود؟
بودجه‌ی شهر پاریس به دو بخش بودجه‌ی سرمایه‌گذاری و بودجه عملیاتی تقسیم می‌شود. این دو بخش شامل موارد زیر است:
- بودجه‌ی سرمایه‌گذاری: بودجه‌ی سرمایه‌گذاری، مربوطه به کلیه بودجه‌هایی است که تاثیر ماندگاری و پایداری بر میراث جامعه دارد. مانند: ساخت و ساز یا گسترش ساختمان‌ها (مدرسه، سالن‌های ورزشی، موزه، مسکن‌های اجتماعی و …)، توسعه خدمات دیجیتال، تقویت فضای عمومی، کاشت درختان و … .
- بودجه‌ی عملیاتی: بودجه‌ی عملیاتی مربوط به هزینه‌های لازم برای مدیریت روزانه خدمات است (حقوق و دستمزد کارکنان و پاداش‌های مربوطه، کمک‌های اجتماعی و …).
در این سامانه، تنها به بودجه‌ریزی سرمایه‌گذاری پرداخته شده و تمامی پروژه‌هایی انجام شده در این زمینه هستند و شامل هزینه‌هایی از جنس بودجه‌ی عملیاتی نیستند. در تصویر زیر، برخی از پروژههای پیروز برای سال 2019 شهر پاریس را می‌توانید مشاهده کنید. همچنین میزان سرمایه‌گذاری انجام شده نیز در پایین هر پروژه قابل مشاهده است که نشان از سرمایه‌گذاری بالا برای هر کدام از این پروژه‌هاست. همچنین میزان رای هر پروژه نیز مشخص شده است.
