ماه: جولای 2020

فناوری شهروندی چیست و چرا مهم است؟

از گذشته تا امروز به حکمرانی به عنوان یک حوزه تخصصی نگریسته می‌شده است. عموم رای دهندگان  و مشارکت‌کنندگان در حکومت معمولا در ایجاد سیاست، نقشی ایفا نمی‌کنند و مشارکت مردم در امر حکمرانی فراتر از صندوق‌های رای نمی‌رود.

با وجود تکثیر ابزارهای نوین از جمله اینترنت برای شهروندان،‌ اما هنوز فناوری منجر به تعامل مطلوب شهروندان و دولت نشده است. در واقع این نگاه حاکمیت است که تعامل‌پذیری بین دولت و مردم را رقم خواهد زد. اینجاست که فناوری شهر‌وندی به عنوان یک تغییر نگاه و پارادایم مطرح می‌شود. فناوری شهروندی بیان می‌دارد که حاکمیت به تنهایی نمی‌تواند مسائل خود را حل و فصل نماید و این مردم با تخصص‌های مختلفند که مایلند به حاکمیت در حل مسائل عمومی کمک کنند. فناوری شهروندی باور به حل شدن مسائل با مشارکت مردم است.

حکمرانی امروز کشور، از ضعف‌های متعددی رنج می‌برد؛ ضعف‌هایی نظیر وجود انبوه قوانین ضعیف، متعارض و ناکارآمد، و نیز نحیف بودن دریچه‌های مشارکت فکری و اجرایی مردم در امور گوناگون حاکمیتی. از سوی دیگر، بسیاری از نیازهای اطلاعاتی در میان عموم مردم و حتی در بدنه خود دولت وجود دارد که فناوری جدید می‌تواند به آن سوالات پاسخ دهد؛ فناوری‌هایی که عمدتا نزد شهروندان و خبرگان حوزه‌های مختلف و به طور خاص ICT موجود است.

موارد فوق به خوبی ضرورت تحول در سبک حکمرانی و سیاست‌گذاری کشور را نمایان می‌سازد؛ تحولی که فراتر از تغییر سطحی در رویه‌های انجام کار و یا بهینه‌سازی آنهاست. در طول دهه‌های گذشته، مفاهیم مختلفی تلاش کرده‌اند تحول در نحوۀ حکمرانی را تصویر کنند؛ از مفهوم «دولت الکترونیک» گرفته تا مفهوم تازه‌تری نظیر «دولت مشارکتی» و یا جدیدترین و کامل ترین مفهوم از دولت تحت عنوان «حاکمیت باز». این نگاه به سبک حکمرانی خود از سه بسته مفهومی دیگر تشکیل شده است: بسته مفهومی اول که عبارت است از «شفافیت، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی» و بسته دوم یعنی «داده‌ی حکومتی باز» و بسته سوم با عنوان «مشارکت». فناوری شهروندی به رکن سوم این موضوع یعنی مشارکت می‌پردازد.

ویژگی‌های محوری فناوری شهروندی

بر اساس تعاریف علمی به صورت خلاصه چهار ویژگی محوری را می‌توان برای فناوری شهروندی برشمرد:

1. استفاده از داده‌ی باز: داده‌ی باز نوعی از داده است که ماشین‌خوان بوده و اجازه استفاده و بازاستفاده از داده‌ها ممکن بوده و دسترسی آن برای همه آزاد است.
2. توسط افرادی خارج از حاکمیت: بدین معنی که افرادی خارج از بدنه حاکمیت و کارمندی دولت به حل مسأله می‌پردازند.
3. ساخت ابزاری مبتنی بر فناوری اطلاعات: استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان تکنولوژی برتر در این زمینه مورد توجه و اشاره است.
4. برای نفع عمومی: مهم‌ترین رکن این تعریف نیت و هدف از اقدام فناورانه است. این بسیار با اهمیت است که هدف افراد توسعه دهنده‌ی ابزار و حل مسأله نفع عمومی باشد.

تفاوت فناوری شهروندی با سامانه‌های تجاری و اداری

برای درک دقیق‌تر مرز بین فناوری شهروندی و سامانه‌های تجاری و اداری، تفاوت‌های آن‌ها در جدول زیر آمده است: